|
|
|
|
|
Trends hoppen door de tijd
Door Machteld Leistra
Trends
zijn
ongrijpbaar.
Iets
slaat
aan
of
iets
slaat
niet
aan.
Maar
hoe
komt
het
dat
we
de
ene
keer
massaal
piercings
laten
zetten
en
de
andere
keer
allemaal
een
hoofddoekje
dragen?
Oftewel:
waarom
is
iets
het
ene
moment hot en het andere moment not?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
De vliegtuigriem als mode-item, wie had dat ooit gedacht.
Onlangs kwam in het nieuws dat een Noorse
lluchtvaartmaatschappij al een tijdje heeft te kampen met
een vreemd fenomeen: de stoelriemen verdwijnen, omdat ze
op dit moment erg hip zijn om te dragen als broekriem.
Jongeren stelen de riemen dus om mee te kunnen doen met
de nieuwste trend. De Nederlandse
luchtvaartmaatschappijen zijn gewaarschuwd.
Hoogstwaarschijnlijk is een of ander popidool begonnen met
het dragen van een vliegtuigriem als modeaccessoire, want
tot de verbeelding sprekende personen zijn de aanjagers van
modetrends. Dat zegt ook Kitty de Leeuw, sociologe en
schrijfster van het boek `Jong! Jongerenculturen en hun stijl
in Nederland 1950-2000`. `Popsterren worden driftig
geïmiteerd. Door hun keuze voor een bepaald idool vinden
ze aansluiting bij een of andere subcultuur.`
Nadat de hiphoppende Beastie Boys in de jaren tachtig met
Mercedessterren om hun nek in hun videoclips waren
opgedraafd, was geen enkele auto van dat merk meer veilig.
Toen de hippe sieraden eenmaal nagemaakt in de winkels
lagen was het ook meteen weer over. Het is natuurlijk veel
stoerder om het kleinood eigenhandig van een echte auto af
te wrikken dan hem `laf` in een winkel aan te schaffen.
En daar zit `m dus de kneep van een trend. Want als een
trend wordt opgepikt door de commercie en vervolgens door
de massa, is de echte trend alweer lang en breed voorbij.
Kitty de Leeuw: `De mainstream pikt een trend steeds sneller
op. Dat begon in de hippietijd, toen er ineens India-achtige
jurken bij de Bijenkorf hingen en kort nadat de punk in
kwam, verkocht C&A al neplerenrokjes met een kettinkje
erdoor. Degenen die met een trend beginnen, vormen een
klein clubje met een gezamenlijke interesse: muziek of een
vrijetijdsbesteding, skaten bijvoorbeeld. Die mensen lopen
voorop en krijgen aanhang. Zodra de massa hen volgt, houden
de trendsetters er mee op en verzinnen iets nieuws.`
Nu zijn het dus popsterren, dj`s en televisiepersonality`s die
trends maken, maar rolmodellen zijn er altijd al geweest. In
de negentiende eeuw was dat bij voorbeeld keizerin Elisabeth
van Oostenrijk. Alles wat zij droeg, werd nageaapt door haar
hofhouding en de rest van de toenmalige high society. Was je
arm dan kon je je het natuurlijk niet veroorloven om een
kleermaker of couturier de nieuwste jurk van Sissi te laten
namaken. Daarna waren het de toneel- en nog later de
filmsterren die toonaangevend waren. De sterren van het
witte doek waren gekleed volgens de nieuwste modesnufjes
en hun haar was volgens de laatste trends gekapt. Het
ontstaan van de confectie-industrie en de almaar groeiende
welvaart maakten dat de mode bereikbaar werd voor
iedereen. De Leeuw: `In de jaren dertig adverteert C&A al
met foto`s van filmsterren uit die tijd met daarnaast de
daarvan afgeleide japonnetjes die je bij het warenhuis kon
kopen.`
Trends waren toen nog niet voorbehouden aan de jeugd, want
een jongerencultuur bestond nog helemaal niet. De Leeuw:
`Greta Garbo leende zich bijvoorbeeld uitstekend als rolmodel
voor wat oudere vrouwen. Pas in de jaren vijftig zien we een
jeugdcultuur ontstaan. Het idee waar wij al helemaal aan
gewend zijn dat jongeren hun eigen leefruimte hebben, een
vriendenkring en uitgaansmogelijkheden, dat bestond
daarvoor helemaal niet.`
Elvis Presley en James Dean waren de trendsetters van die
tijd. Hoe zij eruit zagen gold als extreem en shockerend. Een
prima middel dus om je af te zetten tegen die burgerlijke
ouders van je. `Een vetkuif en een spijkerbroek dat was in
die tijd echt nieuw. Als je toen vijfendertig was, haalde je
het niet in je hoofd om zoiets te dragen`, aldus Kitty de
Leeuw.
Vaak zit er meer achter een modetrend dan het blind volgen
van een idool. Met kleding en accessoires druk je een
bepaalde status of afkomst uit. Begin jaren negentig kwam
bij voorbeeld de gewoonte in de mode om je - veel te grote -
broek op halfzeven te hangen. Deze trend is naar verluidt
ontstaan in de gevangenissen van Amerika. Daar worden
standaard de riemen van gedetineerden afgepakt om te
voorkomen dat ze zichzelf of een ander ermee verwonden. En
zonder riem zakt de broek af. Hetzelfde is het geval als je uit
een wat armere wijk komt en je de broek aan hebt van je veel
grotere broer, of als de broek op de groei is gekocht. Deze
stijl werd door hiphoppers en wiggers (blanke hiphoppers)
gevolgd en zo werd iets waar je je eigenlijk voor zou
schamen een trend.
Iets uitdrukken met kleding gebeurt in veel jeugdculturen. De
Leeuw: `De hippies verafschuwden de
consumptiemaatschappij en zetten zich af tegen de uniforme
massaproductie. Zij kozen dus kleding uit landen of van
bevolkingsgroepen die zij idealiseerden: India, Afrika, Mexico
en de indianen. Skinheads verheerlijkten juist de
arbeidersklasse en het kwam erop aan de juiste merken te
dragen: Doctor Martens aan je voeten (echte
werkmansschoenen), een Fred Perry poloshirt (Perry was de
eerste arbeider die Wimbledon won).
Door televisie en internet volgen trends elkaar tegenwoordig
in een razendsnel tempo op. Trendsetters vinden hun
inspiratiebronnen overal. Niet alleen de toekomst, maar ook
het verleden is een voedingsbodem voor trends. De
blokhakken uit de jaren zeventig golden niet lang geleden
nog als belachelijk, maar nu zijn ze niet meer uit het
straatbeeld weg te denken. Kitty de Leeuw: `Als je op zoek
bent naar iets om je te onderscheiden in het heden stuit je al
gauw op iets van het verleden. Overigens zijn deze
retrostijlen nooit het precies herkauwen van wat eens was.`
Het dragen van merkkleding is een van de belangrijkste
trends van de afgelopen jaren. Het komt erop neer de juiste
merken te dragen. De Leeuw: `Je ziet dan dat bepaalde
groepen zich bepaalde merken gaan toe-eigenen. Zoals de
hiphoppers dat deden met Tommy Hilfiger en Helly Hansen.`
Fabrikanten en reclamemakers springen daar gretig op in en
zetten de trendy merken vakkundig in de markt. In een
Benetton-advertentie speelt de kleding totaal geen rol en een
merk als Ralph Lauren roept onmiddellijk associaties op van
glooiende gazons, landhuizen en cricketspelers. `Merken
bieden een soort houvast`, zegt Kitty de Leeuw. `Ze worden
gelezen door je sociale omgeving. Het is dus een soort taal
geworden waarin je je stijl uitdrukt.`
Extra info: Tot en met 3 september is in Het Schielandshuis
in Rotterdam (Korte Hoogstraat 31, tel. 010-2176767) nog de
tentoonstelling Jong! te zien over jongerenculturen en trends
in Nederland. Van 14 oktober tot en met 3 maart 2001
verhuist de expositie naar het Limburgs Museum in Venlo.
|
